Η χειρουργική παχυσαρκίας είναι γνωστή επίσης ως βαριατρική και μεταβολική χειρουργική. Αυτοί οι οροί χρησιμοποιούνται έτσι ώστε να αντικατοπτρίζουν την επίπτωση των τεχνικών αυτών στην απώλεια σωματικού βάρους των ασθενών και στην υγεία του μεταβολισμού τους διάσπαση τροφής σε ενέργεια). Επιπλέον την δυνατότητά τους να θεραπεύουν την παχυσαρκία, αυτές οι τεχνικές είναι πολύ αποτελεσματικές στην θεραπεία σακχαρώδους διαβήτη, αρτηριακής υπέρτασης, υπνικής άπνοιας, υπερχοληστεριναιμίας κ.τ.λ. Οι βαριατρικές χειρουργικές τεχνικές επίσης έχουν την δυνατότητα να προλαμβάνουν προβλήματα υγείας στο μέλλον. Τα οφέλη επιτρέπουν στους ασθενείς με παχυσαρκία, οι οποίοι επιλέξουν να υποβληθούν στην θεραπεία, να απολαμβάνουν καλύτερη ποιότητα ζωής και μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης.
Η σημερινή βαριατρική και η μεταβολική χειρουργική έχει βελτιωθεί και τελειοποιηθεί κατά την διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών και είναι ανάμεσα στις πιο καλά μελετημένες θεραπείες στην σύγχρονη ιατρική. Πραγματοποιούνται με μικρές τομές, με χρήση ελάχιστα επεμβατικών τεχνικών (λαπαροσκοπικά, ρομποτικά), γεγονός που επιτρέπει στους ασθενείς να έχουν την καλύτερη μετεγχειρητική εμπειρία απο απόψη πόνου, λιγότερες επιπλοκές, μικρότερη νοσηλεία και γρηγορότερη ανάρρωση. Οι επεμβάσεις αυτές είναι αρκετά ασφαλείς, με την συχνότητα ίση ή λιγότερη των κοινών επιπλοκών, όπως μετά την λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή, υστερεκτομή η αρθροπλαστική ισχίου.
Σκοπός των επεμβάσεων βαριατρικής είναι να μεταβάλλει το σχήμα ή την χωρητικότητα του στομάχου και του λεπτού εντέρου, προκειμένου να θεραπευτεί η παχυσαρκία και τα σύνοδα νοσήματα.
Κατά την επέμβαση μπορεί να μειωθεί η χωρητικότητα του στομάχου και επίσης να παρακαμφθεί τμήμα λεπτού εντέρου. Ως αποτέλεσμα έχουμε μείωση της ποσότητας φαγητού και απορρόφησης θρεπτικών συστατικών, με μειωμένο αίσθημα πείνας και πληρότητας.
Από την επιστημονική κοινότητα αποδεκτές βαριατρικές χειρουργικές τεχνικές σήμερα (I.F.S.O.) είναι οι εξής:
- Υφολική κάθετη γαστρεκτομή (Sleeve gastrectomy)
- Γαστρική παράκαμψη Roux-en-Y
- Ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος
- Χολοπαγκρεατική παράκαμψη με αποκλεισμό δωδεκαδακτύλου
- Δωδεκαδάκτυλο-ειλεική παράκαμψη με υφολική καθέτη γαστρεκτομή μίας αναστομώσης
Sleeve
1. Η λαπαροσκοπική υφολική κάθετη γαστρεκτομή (L.S.G.) συχνά αποκαλείται “γαστρικό μανίκι”, προϋποθέτει αφαίρεση μεχρί και το 80% του στομάχου, μετά την απελευθέρωσή του από την μεριά του μείζονος τόξου από τους γύρω ιστούς με χρήση ειδικού λαπαροσκοπικού κοπτοράπτη και ψαλιδιού υπερήχων.
2. Πως λειτουργεί.
Το καινούριο στομάχι χωράει λιγότερη ποσότητα τροφής και υγρών, βοηθώντας στο να μειωθεί η ποσότητα των θερμίδων που καταναλώνονται. Με την αφαίρεση τμήματος στομάχου που λέγεται θόλος, οπού σύμφωνα με έρευνες παράγεται η ορμόνη πείνας (ghrelin), η επέμβαση έχει και την μεταβολική επίδραση. Το “μανίκι” μειώνει την πείνα, αυξάνει το αίσθημα πληρότητος στομάχου, επιτρέπει να διατηρείται το σωματικό βάρος (σ.β.) και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα εντός φυσιολογικών ορίων.Είναι σχετικά απλή σε εκτέλεση με ελάχιστες επιπλοκές.
3. Πλεονεκτήματα
- Τεχνικά απλή και σύντομη.
- Μπορεί να πραγματοποιηθεί ακόμα και στους ασθενείς υψηλού ρίσκου.
- Μπορεί να πραγματοποιηθεί σαν 1ο στάδιο στους ασθενείς με βαριά παχυσαρκία.
- Σημαντική απώλεια σωματικού βάρους και βελτίωση ή ακόμα και ίαση ορισμένων συνοδών παθήσεων.
4. Μειονεκτήματα
- Τεχνικά περισσότερα περίπλοκη από το γαστρικό δακτύλιο.
- Πιθανή πρόκληση συνδρόμου “dumping” με αδιαθεσία, ιδιαίτερα μετά την κατανάλωση γλυκών.
- Προσωρινά αυξημένη τριχόπτωση.
- Πιθανότητα εμφάνισης γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.
Γαστρικός ρυθμιζόμενος δακτύλιος
1. Ο γαστρικός ρυθμιζόμενος δακτύλιος (adjustable gastric band) είναι η συσκευή κατασκευασμένη από ειδική σιλικόνη που τοποθετείται γύρω από το στομάχι, αμέσως κάτω από την γαστροοισοφαγική συμβολή, προκειμένου να περιορίσει την ποσότητα τροφής που το άτομο μπορεί να φάει. Εφαρμόζεται από το 2001. Σε σύγκριση με τις άλλες τεχνικές έχει λιγότερη επίπτωση στην παχυσαρκία και μακροχρόνια απώλεια σ.β. Η συχνότητα εφαρμογής της τεχνικής έχει μειωθεί δραματικά την τελευταία δεκαετία.
2. Πως λειτουργεί.
Το αίσθημα πληρότητος εξαρτάται από το μέγεθος του ανοίγματος μεταξύ του προστομάχου και του υπολοίπου του στομάχου, το οποίο ρυθμίζεται με την εισαγωγή υγρού στην βαλβίδα (port) τοποθετημένη υποδορίως.
3. Πλεονεκτήματα
- Εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά επιπλοκών μετά το χειρουργείο.
- Δεν υπάρχει διαίρεση στομάχου ή εντέρου.
- Χειρουργείο μιας ημέρας.
- Ο δακτύλιος μπορεί εύκολα να αφαιρεθεί, αν χρειαστεί.
- Χαμηλά ποσοστά έλλειψης βιταμινών και ιχνοστοιχείων
4. Μειονεκτήματα
- Απαιτεί συχνές επισκέψεις για ρύθμιση δακτυλίου, ιδιαίτερα κατά την διάρκεια πρώτου έτους.
- Αργή και μικρότερη απώλεια σ.β. σε σύγκριση με άλλες τεχνικές.
- Μετακίνηση δακτυλίου (γλίστρημα) ή διάβρωση στομάχου με την πάροδο του χρόνου.
- Υψηλά ποσοστά επανεπεμβάσεων.
- Μπορεί να παρουσιάσει προβλήματα με την κατάποση και μέγα οισοφάγο.
Χολοπαγκρεατική παράκαμψη με αποκλεισμό δωδεκαδακτύλου (Biliopancreatic diversion with duodenal switch (BPD/DS)
1. Η τεχνική αυτή αρχίζει με την δημιουργία καινούριου σωλήνα του θύλακα στομάχου, όπως στην υφολική κάθετη γαστρεκτομή (Sleeve). Εν συνέχεια παρακάμπτεται το μεγαλύτερο μέρος του λεπτού εντέρου, το οποίο δεν συμμετέχει στην διαδικασία ενεργού απορρόφησης.
2. Πως λειτουργεί.
Το μικρότερο πλέον στομάχι, σε μορφή μπανάνας, επιτρέπει στον ασθενή να τρώει λιγότερο φαγητό. Η διέλευση τροφής παρακάμπτει περίπου το 75% του λεπτού εντέρου. Ως αποτέλεσμα, έχουμε σημαντική μείωση απορρόφησης θρεπτικών συστατικών και θερμίδων. Οι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν σκευάσματα βιταμινών και ιχνοστοιχείων μετά το χειρουργείο.
3. Πλεονεκτήματα
- Καλύτερα αποτελέσματα στον έλεγχο παχυσαρκίας.
- Επηρεάζει εντερικές ορμόνες και προκαλεί λιγότερο αίσθημα πείνας και πιο πρώιμο αίσθημα πληρότητος μετά το γεύμα.
- Η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την θεραπεία σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2.
4. Μειονεκτήματα
- Υψηλότερα ποσοστά περιεγχειρητικών επιπλοκών.
- Μεγαλύτερη δυσαπορρόφηση και ανεπάρκεια βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
- Μεγαλύτερη συχνότητα διαρροϊκών κενώσεων.
- Σύνθετη τεχνική, απαιτείται μεγαλύτερος χρόνος εκτέλεσης.
Δωδεκαδάκτυλο-ειλεϊκή παράκαμψη με κάθετη γαστρεκτομή μιας αναστόμωσης (Single anastomosis duodeno-ileal bypass with sleeve gastrectomy)
1. Η δωδεκαδάκτυλο-ειλεϊκή παράκαμψη με sleeve gastrectomy, αναφερόμενο ως SADI-S, είναι η πιο καινούρια επέμβαση. Μοιάζει με BPD-DS, είναι πιο απλή και απαιτεί λιγότερο χρόνο εκτέλεσης, εφόσον υπάρχει μόνο μία επανένωση του πεπτικού σωλήνα (αναστόμωση). Η διαδικασία ξεκινά πρώτα με την εκτέλεση sleeve gastrectomy, δημιουργώντας μικρό στομάχι. Ακολουθεί διαίρεση δωδεκαδακτύλου αμέσως μετά το στομάχι και το τέλος έλικα λεπτού εντέρου, μετρημένη περίπου 80-100 εκ. ενώνεται με το στομάχι (αναστόμωση).
2. Πλεονεκτήματα
- Αποτελεσματική στην απώλεια σ.β. και στον έλεγχο σ.δ. τύπου II.
- Πιο απλή και γρήγορη στην εκτέλεση σε σύγκριση με την γαστρική παράκαμψη ή BPD-DS.
3. Μειονεκτήματα
- Έλλειψη βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
- Σχετικά καινούρια τεχνική με ανεπαρκή στοιχεία για μακροχρόνια αποτελέσματα.
- Πιθανότητα να χειροτερέψει ή να εμφανιστεί εκ νέου παλινδρόμηση.